تشخیص بیماری های کبد با فیبرواسکن چگونه است؟

کبد اندامی است که نقش مهمی در سم‌زدایی، متابولیسم و ذخیره انرژی در بدن دارد. متاسفانه، بیماری‌های مزمن کبدی مانند کبد چرب، هپاتیت و سیروز در سال‌های اخیر به یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در ایران تبدیل شده‌اند. تشخیص به‌موقع این بیماری‌ها می‌تواند از پیشرفت آسیب‌های کبدی و بروز عوارض خطرناک جلوگیری کند. در گذشته، بیوپسی کبد تنها روش دقیق برای بررسی کبد بود، اما این روش دردناک و پرهزینه بود. امروز با ورود فناوری نوین فیبرو اسکن (FibroScan)، امکان تشخیص دقیق و غیرتهاجمی بیماری‌های کبدی فراهم شده است. در مرکز تخصصی جام جم نوین قدس، با بهره‌گیری از جدیدترین دستگاه فیبرو اسکن روز دنیا و تیمی حرفه‌ای از فوق‌تخصصان گوارش و کبد، بررسی وضعیت سلامت کبد شما تنها در چند دقیقه و بدون درد انجام می‌شود. اگر به دنبال  روشی دقیق برای بررسی سلامت کبد خود هستید، کافی است همین امروز وقت مشاوره و فیبرو اسکن خود را در مرکز جام جم نوین قدس رزرو کنید.

فیبرو اسکن چیست؟

فیبرو اسکن (FibroScan) یک روش سریع و بدون درد برای بررسی سلامت بافت کبد است که با استفاده از امواج لرزشی و اولتراسوند، میزان سفتی و چربی کبد را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه به پزشک کمک می‌کند تا درجه‌ی فیبروز (سفتی یا زخم بافت کبد) و استئاتوز (میزان چربی تجمع یافته در کبد) را بدون نیاز به نمونه‌برداری یا بیوپسی تشخیص دهد. در واقع، فیبرو اسکن مانند سونوگرافی تخصصی کبد عمل می‌کند، با این تفاوت که به‌صورت عددی و دقیق وضعیت بافت کبد را ارزیابی کرده و میزان آسیب یا چربی را نشان می‌دهد.

فیبرو اسکن چگونه بیماری‌های کبد را تشخیص می‌دهد؟

فیبرو اسکن (FibroScan) دستگاهی پیشرفته برای ارزیابی سلامت بافت کبد است که بدون نیاز به جراحی یا نمونه‌برداری، با استفاده از امواج لرزشی و فناوری اولتراسوند میزان سفتی و چربی کبد را اندازه‌گیری می‌کند. از آن‌جایی که بسیاری از بیماری‌های کبدی باعث تغییر در بافت و خاصیت ارتجاعی کبد می‌شوند، فیبرو اسکن می‌تواند با اندازه‌گیری این تغییرات فیزیکی، نوع و شدت بیماری را مشخص کند. فیبرو اسکن بر پایه‌ی فناوری Elastography کار می‌کند. یعنی الاستیسیته یا انعطاف‌پذیری بافت را به طور دقیق اندازه‌گیری می‌کند. سرعت بالاتر حرکت موج به معنای سفت‌تر بودن کبد است که نشان‌دهنده‌ی وجود فیبروز (زخم بافتی) یا سیروز می‌باشد.

چرا تشخیص زودهنگام بیماری‌های کبد با فیبرو اکسن اهمیت دارد؟

کبد وظایفی حیاتی مانند سم‌زدایی، تنظیم قند خون، ساخت پروتئین و ذخیره انرژی را بر عهده دارد. اما نکته مهم اینجاست که بیماری‌های کبدی معمولا در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. یعنی ممکن است تا زمان پیشرفت شدید بیماری (مانند سیروز)، فرد از وجود مشکل در کبد خود بی‌اطلاع باشد. اینجاست که نقش تشخیص زودهنگام با فیبرو اسکن (FibroScan) پررنگ می‌شود. این روش نوین، امکان شناسایی کوچک‌ترین تغییرات در بافت کبد را فراهم می‌کند حتی زمانی که علائم بالینی هنوز ظاهر نشده‌اند. اهمیت تشخیص بیماری‌های کبد با فیبرو اسکن عبارتند از:

 پیشگیری از پیشرفت به سمت سیروز و نارسایی کبد

در بسیاری از افراد، بیماری‌هایی مانند کبد چرب یا هپاتیت در ابتدا خفیف هستند و در صورت درمان به موقع، کاملا قابل کنترل‌اند. اما اگر این مشکلات بدون تشخیص باقی بمانند، به مرور باعث فیبروز (زخم بافتی) و در نهایت سیروز کبدی می‌شوند. فیبرو اسکن با اندازه‌گیری سفتی بافت کبد در مراحل اولیه، به پزشک هشدار می‌دهد تا پیش از پیشرفت بیماری، درمان مناسب را آغاز کند.

جایگزین ایمن و دقیق برای بیوپسی کبد

در گذشته برای تشخیص بیماری‌های کبدی، نیاز به بیوپسی (نمونه‌برداری) بود که روشی تهاجمی، دردناک و پرهزینه است. اما فیبرو اسکن روشی کاملا غیرتهاجمی و بدون درد است که در کمتر از ۱۰ دقیقه انجام می‌شود و می‌تواند همان اطلاعات را به‌صورت دقیق و عددی ارائه دهد. این ویژگی باعث شده تا انجام معاینات دوره‌ای برای بیماران در معرض خطر، بسیار ساده‌تر و سریع‌تر شود.

بررسی چربی و فیبروز به‌صورت هم‌زمان

یکی از مزایای مهم فیبرو اسکن این است که هم‌زمان دو شاخص میزان چربی کبد (CAP Score) و میزان سفتی و فیبروز (LSM) را اندازه گیری می‌کند. به این ترتیب، پزشک می‌تواند تشخیص دهد آیا بیمار صرفا دچار کبد چرب ساده است یا بیماری در حال پیشرفت به سمت التهاب و زخم بافتی است.

پیگیری روند درمان و تغییرات کبد

فیبرو اسکن تنها برای تشخیص اولیه نیست؛ بلکه می‌تواند در فواصل منظم تکرار شود تا اثر درمان یا تغییر سبک زندگی بر سلامت کبد ارزیابی شود. به‌عنوان مثال، کاهش وزن، رژیم غذایی مناسب یا مصرف داروهای تجویزشده ممکن است میزان چربی یا سفتی کبد را کاهش دهد. و نتایج آن به‌صورت عددی در گزارش فیبرو اسکن قابل مشاهده است.

نحوه انجام فیبرو اسکن کبد

در این روش از امواج لرزشی و اولتراسوند (Ultrasound Elastography) استفاده می‌شود تا میزان سفتی بافت کبد و درصد چربی موجود در آن اندازه‌گیری شود. برخلاف بیوپسی کبد، این روش هیچ‌گونه برش، خون‌ریزی یا بی‌هوشی ندارد و تنها در چند دقیقه انجام می‌شود. قبل از انجام فیبرو اکسن بیمار معمولا باید ۲ تا ۳ ساعت ناشتا باشد تا نتایج دقیق‌تری به‌دست آید. سپس بیمار روی تخت معاینه دراز بکشد و دست راست را بالا نگه دارد تا دنده‌ها از روی کبد کنار بروند و پروب دستگاه راحت‌تر روی پوست قرار گیرد. پزشک یا اپراتور پروب دستگاه فیبرو اسکن را روی پوست ناحیه‌ی سمت راست شکم (محل قرارگیری کبد) قرار می‌دهد. برای تماس بهتر، از ژل مخصوص سونوگرافی استفاده می‌شود تا امواج به‌خوبی منتقل شوند. در این مرحله دستگاه پالس‌های ارتعاشی بسیار خفیفی به درون بافت کبد می‌فرستد. این امواج با سرعتی مشخص از کبد عبور می‌کنند و بازتاب آن‌ها توسط دستگاه ثبت می‌شود. سرعت حرکت امواج با میزان سفتی بافت کبد رابطه مستقیم دارد؛ هرچه بافت سفت‌تر باشد، احتمال فیبروز یا سیروز بیشتر است.

تفسیر نتایج فیبرو اسکن

نتایج فیبرو اسکن به پزشک کمک می‌کند تا میزان سفتی (فیبروز) و درصد چربی (استئاتوز) در بافت کبد را به‌صورت عددی ارزیابی کند. این دو شاخص به‌ترتیب با نام‌های LSM (Liver Stiffness Measurement) و CAP (Controlled Attenuation Parameter) شناخته می‌شوند. بر اساس این اعداد، پزشک می‌تواند مرحله‌ی بیماری را مشخص کند. عدد LSM نشان‌دهنده‌ی میزان سفتی بافت کبد است و با واحد کیلوپاسکال (kPa) اندازه‌گیری می‌شود. هرچه عدد بالاتر باشد، سفتی و در نتیجه میزان فیبروز (زخم بافتی) بیشتر است.

محدوده‌ی عدد LSM (kPa)	تفسیر نتیجه	توضیح بالینی
۲ تا ۶ kPa	طبیعی	کبد سالم و بدون فیبروز
۶ تا ۸ kPa	فیبروز خفیف	احتمال کبد چرب ساده یا التهاب خفیف
۸ تا ۱۲ kPa	فیبروز متوسط	آسیب سلولی مداوم، نیاز به پیگیری درمانی
بیش از ۱۲ kPa	فیبروز شدید / سیروز	سفتی زیاد بافت، نشانه بیماری مزمن یا پیشرفته

مزایا فیبرو اسکن کبد

فیبرو اسکن (FibroScan) یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های غیرتهاجمی برای ارزیابی سلامت کبد است. این دستگاه با اندازه‌گیری میزان سفتی (فیبروز) و چربی (استئاتوز) در بافت کبد، به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌های کبدی را بدون نیاز به نمونه‌برداری تشخیص دهند.مانند هر روش پزشکی، فیبرو اسکن نیز در کنار مزایای متعدد، محدودیت‌هایی دارد که آگاهی از آن‌ها به انتخاب بهترین روش تشخیصی کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین مزایای فیبرو اسکن عبارتند از:

• غیرتهاجمی و بدون درد: برخلاف بیوپسی کبد، فیبرو اسکن بدون هیچ‌گونه برش یا سوزن انجام می‌شود. بیمار هیچ دردی احساس نمی‌کند و نیازی به بی‌هوشی یا بستری ندارد.
• انجام سریع و آسان: کل فرآیند ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برد و بلافاصله پس از انجام تست می‌توان به فعالیت‌های روزمره بازگشت.
• دقت بالا در سنجش فیبروز و چربی کبد: فیبرو اسکن قادر است میزان فیبروز (LSM) و درصد چربی (CAP) را با دقت بالا و به‌صورت عددی مشخص کند. این داده‌ها به پزشک کمک می‌کند تا شدت بیماری را دقیق‌تر ارزیابی کند.
• قابل تکرار بودن: از آنجا که این روش ایمن و بدون آسیب است، می‌توان آن را در فواصل زمانی مختلف تکرار کرد تا روند درمان یا پیشرفت بیماری بررسی شود.
• جایگزین مناسب برای بیوپسی در بسیاری از موارد: در بیشتر بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، هپاتیت مزمن B یا C، فیبرو اسکن می‌تواند جایگزینی دقیق و مطمئن برای بیوپسی باشد.
•  مناسب برای همه گروه‌های سنی: فیبرو اسکن به‌دلیل بی‌ضرر بودن امواج، برای بزرگسالان، سالمندان و حتی نوجوانان نیز قابل انجام است.

تفاوت فیبرو اسکن کبد با سونوگرافی و بیوپسی

تشخیص دقیق بیماری‌های کبدی برای انتخاب بهترین روش درمانی اهمیت زیادی دارد. سه روش اصلی برای بررسی سلامت کبد وجود دارد که شامل سونوگرافی، فیبرو اسکن و بیوپسی کبد است. هر کدام از این روش‌ها کاربرد و دقت متفاوتی دارند. فیبرو اسکن روشی سریع و بدون درد است که با استفاده از امواج لرزشی و اولتراسوند، میزان سفتی (فیبروز) و چربی (استئاتوز) در بافت کبد را به‌صورت عددی اندازه‌گیری می‌کند. اما سونوگرافی شکل، اندازه و وجود توده یا چربی در کبد را نشان دهد، ولی توانایی تشخیص میزان دقیق فیبروز را ندارد. در بیوپسی نیز نمونه کوچکی از بافت کبد با سوزن مخصوص برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اگرچه این روش دقت بالایی در بررسی ساختار سلولی دارد، اما ممکن است با درد، خون‌ریزی یا عوارض احتمالی نیز همراه باشد.

چه کسانی باید فیبرو اسکن کبد انجام دهند؟

این روش برای افرادی مناسب است که در معرض بیماری‌های مزمن کبدی یا کبد چرب قرار دارند. مثلا بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن مانند هپاتیت B یا C می‌تواند به مرور باعث فیبروز و سیروز کبدی شود. فیبرو اسکن به پزشک کمک می‌کند شدت آسیب کبدی را تشخیص دهد و روند درمانی را بهتر و دقیق‌تر برنامه‌ریزی کند. افرادی که باید فیبرو اسکن کبدی انجام دهند عبارتند از:

• افرادی که الکل زیادی مصرف می‌کنند زیرا مصرف مداوم الکل می‌تواند باعث التهاب، فیبروز و سیروز کبدی شود.
• بیماران مبتلا به چاقی، دیابت یا سندرم متابولیک این افراد در معرض کبد چرب و فیبروز کبدی هستند.
• بالا بودن آنزیم‌های کبدی (ALT، AST) یا سایر اختلالات خونی مرتبط با کبد، فیبرو اسکن می‌تواند علت این تغییرات و میزان آسیب کبدی را مشخص کند.
• بیماران تحت درمان برای هپاتیت یا کبد چرب می‌توانند با انجام فیبرو اسکن دوره‌ای، روند درمان و بهبود کبد خود را مشاهده کنند.
• فیبرو اسکن برای همه افراد مناسب است و خطر یا درد خاصی ندارد، اما بیشترین کاربرد آن برای افرادی است که در معرض بیماری مزمن کبدی یا تجمع چربی در کبد قرار دارند.

مراقبت‌ها و اقدامات پس از انجام فیبرو اسکن کبد

یکی از مزایای بزرگ فیبرو اسکن کبد این است که نیاز به مراقبت‌های خاص پس از انجام تست ندارد. اما لازم است نتایج آن را نزد پزشکی متخصص نشان دهید تا پزشک بتواند درمانی مناسب را برای شما انجام دهد. در صورت وجود فیبروز یا کبد چرب، پزشک ممکن است فیبرو اسکن را هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار برای پیگیری وضعیت شما توصیه کند. این تکرار به کنترل پیشرفت بیماری و ارزیابی اثربخشی درمان کمک می‌کند. همچنین بعد از انجام فیبرو اسکن، رعایت تغذیه سالم، کنترل وزن، ورزش منظم و پرهیز از الکل برای سلامت کبد ضروری است. زیرا این موارد می‌تواند در سلامتی کبد و شدیدشدن بیماری‌های کبد تاثیر مستقیم داشته باشد.

کلام پایانی

فیبرو اسکن کبد، روش نوین برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های مزمن کبدی مانند کبد چرب، فیبروز و هپاتیت مزمن است. این روش بدون درد است و امکان پایش مداوم سلامت کبد را فراهم می‌کند و جایگزین مناسبی برای روش‌های تهاجمی مانند بیوپسی در بسیاری از بیماران است. در مرکز فوق‌تخصصی جام جم نوین قدس، با استفاده از جدیدترین دستگاه‌های فیبرو اسکن و تحت نظر پزشکان  متخصص می‌توانید وضعیت واقعی سلامت کبد خود را در کوتاه‌ترین زمان و با بالاترین دقت بررسی کنید. همین امروز با ما تماس بگیرید و یا از طریق سایت جام جم برای دریافت نوبت اقدام کنید. تا با یک تست ساده، سلامت کبد خود را حفظ کنید و از پیشرفت بیماری‌های خاموش کبدی جلوگیری کنید.

سوالات متداول