سونوگرافی ترانس رکتال: نحوه انجام و کاربرد آن

در دنیای امروز تشخیص دقیق و زودهنگام بیماری‌های پروستات نقش مهمی در حفظ سلامت مردان دارد. یکی از روش‌های پیشرفته برای بررسی وضعیت پروستات و بافت‌های اطراف آن سونوگرافی ترانس‌رکتال (Transrectal Ultrasound – TRUS) است. این روش با استفاده از امواج صوتی و بدون نیاز به جراحی تصویری واضح از غده پروستات ارائه می‌دهد و به پزشک کمک می‌کند تا کوچک‌ترین تغییرات احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی کند. در مرکز تصویربرداری جام جم نوین قدس سونوگرافی ترانس‌رکتال با استفاده از تجهیزات دیجیتال پیشرفته و دستگاه‌های روز دنیا انجام می‌شود. تیم متخصص این مرکز با دقت بالا و رعایت کامل اصول بهداشتی، تجربه‌ای آرام، سریع و بدون درد را برای مراجعین فراهم می‌کنند. اگر پزشک شما انجام سونوگرافی پروستات یا سونوگرافی ترانس‌رکتال را توصیه کرده است، مرکز جام جم نوین قدس یکی از بهترین انتخاب‌ها برای انجام این بررسی دقیق و مطمئن است.

سونوگرافی ترانس رکتال چیست؟

سونوگرافی ترانس‌رکتال (Transrectal Ultrasound TRUS) یکی از روش‌های دقیق تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی غده پروستات و بافت‌های اطراف آن در ناحیه لگن در آقایان استفاده می‌شود. در این روش یک پروب باریک مخصوص که به دستگاه سونوگرافی متصل است، به‌آرامی از طریق مقعد وارد راست‌روده می‌شود تا بتواند تصاویر واضح و با جزئیات بالا از پروستات تهیه کند. این نوع سونوگرافی با بهره‌گیری از امواج صوتی بی‌ضرر و غیر‌تهاجمی انجام می‌شود و هیچ‌گونه اشعه‌ای مانند اشعه ایکس ندارد. به همین دلیل روشی کاملا ایمن، دقیق و قابل اعتماد برای ارزیابی وضعیت سلامت پروستات محسوب می‌شود.

نحوه انجام سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس‌رکتال (Transrectal Ultrasound TRUS) برای بررسی غده‌ی پروستات انجام می‌شود. این سونوگرافی در محیطی آرام و کاملا استریل توسط متخصص رادیولوژی یا سونوگرافیست باتجربه انجام می‌گیرد و معمولا کمتر از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. برای انجام این سونوگرافی ابتدا بیمار به پهلو و با زانوهای خم‌شده روی تخت معاینه دراز می‌کشد. سپس پزشک پروب باریک مخصوص سونوگرافی ترانس‌رکتال را که با ژل مخصوص و روکش استریل پوشانده شده به‌آرامی وارد مقعد می‌کند. این پروب امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و بازتاب آن را دریافت می‌کند. سپس دستگاه تصویری دقیق از پروستات و بافت‌های اطراف آن را بر روی مانیتور نشان می‌دهد.

پس از پایان کار بیمار می‌تواند بلافاصله فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد.ممکن است کمی احساس ناراحتی یا فشار خفیف در ناحیه مقعد وجود داشته باشد که طبیعی است و به‌سرعت برطرف می‌شود. در صورتی که بیوپسی انجام شده باشد معمولا پزشک توصیه می‌کند بیمار چند ساعت استراحت کند و داروهای خاصی را مصرف کند.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی فیستول مقعدی

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی ترانس رکتال

برای اینکه نتایج سونوگرافی ترانس‌رکتال (Transrectal Ultrasound TRUS) دقیق و واضح باشد، لازم است بیمار پیش از انجام این تصویربرداری چند مرحله‌ی ساده اما مهم را رعایت کند. رعایت این نکات باعث می‌شود تصاویر پروستات و بافت‌های اطراف آن با کیفیت بالا ثبت شود و احتمال ناراحتی بیمار در حین انجام آن کاهش یابد.

• یکی از مهم‌ترین مراحل آمادگی قبل از سونوگرافی ترانس‌رکتال، تخلیه کامل روده بزرگ است. معمولا پزشک یا مرکز تصویربرداری توصیه می‌کند چند ساعت پیش از انجام از یک انما (تنقیه) یا شیاف بیزاکودیل استفاده شود تا روده خالی و تمیز باشد.
• در برخی موارد مخصوصا اگر قرار است بیوپسی پروستات همزمان با سونوگرافی انجام شود. پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی را یک روز قبل از انجام و تا یک روز بعد تجویز می‌کند تا احتمال بروز عفونت کاهش یابد.
• در سونوگرافی ترانس‌رکتال معمولا نیازی به مثانه کاملا پر نیست. اما توصیه می‌شود بیمار مقدار کمی آب (حدود ۲ لیوان) دو ساعت قبل از سونوگرافی بنوشد تا مثانه کمی پر باشد.
• بهتر است بیمار لباس راحتی بپوشد.

سونوگرافی ترانس رکتال برای بررسی چه مشکلاتی است؟

برای بررسی وضعیت غده پروستات و بافت‌های اطراف معمولا از سونوگرافی ترانس‌رکتال استفاده می‌شود. پزشکان معمولا این نوع سونوگرافی را در آقایان توصیه می‌کنند تا علت تغییرات در عملکرد ادراری، ناباروری یا مشکوک بودن به بیماری‌های پروستات را بررسی کنند. در ادامه مهم‌ترین موارد کاربرد این روش را می‌توانید بخوانید:

بررسی بزرگی پروستات (هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات)

سونوگرافی ترانس‌رکتال یکی از روش‌های دقیق و غیرتهاجمی برای بررسی بزرگی پروستات یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) است. با استفاده از این روش پزشک می‌تواند حجم واقعی پروستات، ضخامت و ساختار بافتی آن را به‌صورت دقیق ارزیابی کند و تغییرات احتمالی ناشی از افزایش سن یا عوامل دیگر را شناسایی نماید. علاوه بر این سونوگرافی ترانس‌رکتال به پزشک کمک می‌کند راه‌های ادراری و مجرای ادرار اطراف پروستات را بررسی کرده و شدت انسداد ادراری ناشی از بزرگ شدن غده را مشخص می‌کند. این روش همچنین امکان پیگیری اثر درمان دارویی یا جراحی بر پروستات را فراهم می‌آورد و به تصمیم‌گیری‌های بالینی دقیق‌تر کمک می‌کند. انجام سونوگرافی ترانس‌رکتال در مرکز تصویربرداری جام جم نوین قدس با تجهیزات پیشرفته و کادر متخصص، نتایج مطمئن و قابل اعتمادی برای تشخیص و مدیریت BPH ارائه می‌دهد.

بررسی احتمال سرطان یا تومور پروستات

سونوگرافی ترانس‌رکتال یکی از ابزارهای دقیق و مهم برای بررسی احتمال سرطان یا تومور پروستات است. این روش امکان مشاهده اندازه، شکل و بافت پروستات را با وضوح بالا فراهم می‌کند و نواحی مشکوک به رشد غیرطبیعی یا ضایعات توموری را شناسایی می‌نماید. در مواردی که PSA خون بالا یا علائم غیرطبیعی ادراری وجود داشته باشد، سونوگرافی ترانس‌رکتال به پزشک کمک می‌کند تا بیوپسی پروستات را با دقت بالا انجام دهد و تشخیص سرطان زودهنگام صورت گیرد. این روش غیرتهاجمی امکان پیگیری روند درمان و پاسخ به دارو یا جراحی را نیز فراهم می‌آورد. 

بررسی عفونت یا التهاب پروستات (پروستاتیت)

برای بررسی عفونت یا التهاب پروستات (پروستاتیت) از سونوگرافی استفاده می‌شود. این روش امکان تشخیص تغییرات ساختاری، تورم یا افزایش حجم پروستات ناشی از التهاب را فراهم می‌کند و می‌تواند نواحی تجمع مایع یا آبسه کوچک را مشخص نماید. با کمک سونوگرافی ترانس‌رکتال، پزشک می‌تواند شدت التهاب و اثرات آن بر مجاری ادراری را ارزیابی کند و بهترین مسیر درمانی را انتخاب نماید. همچنین این روش غیرتهاجمی امکان پیگیری روند بهبود و پاسخ به درمان پروستاتیت را به صورت دقیق فراهم می‌کند. 

 بررسی ناباروری در مردان

این روش امکان ارزیابی دقیق پروستات و کیسه‌های منی‌ را فراهم می‌کند و مشکلاتی مانند انسداد مجاری انزال، واریکوسل یا تغییرات ساختاری پروستات را که می‌توانند موجب کاهش کیفیت اسپرم یا ناباروری شوند، را شناسایی می‌نماید. با کمک سونوگرافی ترانس‌رکتال پزشک می‌تواند علت ناباروری مردان را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب از جمله دارودرمانی یا جراحی ارائه دهد. 

بررسی مشکلات ادراری یا درد لگنی 

سونوگرافی ترانس‌رکتال یک روش موثر و غیرتهاجمی برای بررسی مشکلات ادراری و دردهای مزمن لگنی در مردان است. این روش امکان ارزیابی ساختار پروستات، مجاری ادراری و بافت‌های اطراف لگن را فراهم می‌کند و می‌تواند علت‌هایی مانند انسداد مجاری ادراری، التهاب پروستات، بزرگی خوش‌خیم پروستات یا ضایعات مشکوک را مشخص نماید. با کمک سونوگرافی ترانس‌رکتال، پزشک می‌تواند شدت مشکل را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب و هدفمند از جمله دارودرمانی یا درمان‌های تکمیلی را ارائه دهد.

بیشتر بخوانید: تشخیص سرطان روده با سونوگرافی

چه کسانی نیاز به انجام این سونوگرافی دارند؟

سونوگرافی ترانس‌رکتال معمولا برای آقایان و در شرایط خاصی تجویز می‌شود تا پزشک بتواند وضعیت غده پروستات و بافت‌های اطراف آن را به‌طور دقیق بررسی می‌کند. این روش یکی از بهترین ابزارهای تشخیص زودهنگام بیماری‌های پروستات است و به‌ویژه در مردان بالای ۴۰ سال اهمیت بیشتری دارد. گروه‌هایی که بیشترین نیاز به انجام سونوگرافی ترانس رکتال را دارند عبارتند از:

• مردان با علائم ادراری غیرطبیعی: تکرر ادرار، احساس تخلیه ناقص مثانه، سوزش یا درد هنگام ادرار و شب‌ادراری مکرر می‌تواند نشانه‌ی بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا التهاب آن باشند.
• افرادی که آزمایش PSA خونشان بالا است: PSA یا آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یک شاخص خونی است که در صورت بالا رفتن آن احتمال وجود التهاب، بزرگی یا حتی توده مشکوک در پروستات وجود دارد.
• مردانی که مشکوک به سرطان پروستات هستند: در صورتی که پزشک در معاینه‌ی مقعدی (DRE) توده‌ای غیرطبیعی احساس کند یا PSA بالا باشد، برای بررسی دقیق‌تر از TRUS همراه با بیوپسی استفاده می‌شود تا وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی مشخص گردد.
• بیماران با سابقه ناباروری یا انزال غیرطبیعی: در برخی مردان نابارور می‌تواند ناشی از انسداد مجاری انزالی یا کیسه‌های منی باشد.
• افرادی با درد یا فشار مزمن در ناحیه لگن: دردهای مزمن لگنی یا احساس سنگینی در ناحیه بین مقعد و بیضه‌ها می‌تواند نشانه‌ی پروستاتیت مزمن یا التهاب بافت‌های لگن باشد.

مراقبت‌های بعد از سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس‌رکتال معمولا بدون نیاز به بستری شدن و با حداقل ناراحتی انجام می‌شود. با این حال رعایت چند نکته ساده بعد از انجام آن به بیمار کمک می‌کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشد و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. برخی از مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از سونوگرافی ترانس رکتال عبارتند از:

در بیشتر موارد بیمار می‌تواند بلافاصله پس از پایان سونوگرافی به خانه بازگردد و فعالیت‌های روزانه‌ی خود را از سر بگیرد. اگر سونوگرافی فقط جهت بررسی تصویری انجام شده باشد هیچ محدودیت خاصی لازم نیست.

توصیه می‌شود بیمار در همان روز استراحت نسبی داشته باشد و فعالیت سنگین انجام ندهد.

ممکن است کمی احساس فشار یا ناراحتی در ناحیه مقعد وجود داشته باشد که معمولاً طی ۲۴ ساعت برطرف می‌شود.

گاهی مقدار کمی خون در ادرار، مدفوع یا مایع منی دیده می‌شود که طبیعی است و جای نگرانی ندارد، مگر اینکه تداوم داشته باشد.

پزشک ممکن است پس از انجام بیوپسی یا سونوگرافی، آنتی‌بیوتیک خوراکی یا داروهای ضدالتهاب خفیف تجویز کند تا از عفونت و التهاب جلوگیری شود.
حتماً داروها را طبق دستور و تا پایان دوره مصرف کنید.

پس از سونوگرافی توصیه می‌شود بیمار مایعات زیادی (به‌ویژه آب) بنوشد تا جریان ادرار افزایش یافته و در صورت وجود ذرات خون یا مواد تحریک‌کننده، از دستگاه ادراری دفع شوند.

عوارض سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس‌رکتال بدون استفاده از اشعه انجام می‌شود و معمولا به بدن آسیبی نمی‌رساند. با این حال مانند هر روش تشخیصی دیگر در برخی افراد عوارض خفیف و موقتی را می‌تواند ایجاد کند. در هنگام ورود پروب سونوگرافی، بیمار احساس فشار یا ناراحتی خفیفی را در مقعد احساس می‌کند. این حالت طبیعی است و بلافاصله پس از پایان سونوگرافی از بین می‌رود. گاهی بعد از انجام سونوگرافی ممکن است مقدار کمی خون در ادرار، مدفوع یا مایع منی مشاهده شود که بعد از ۲۴ تا ۷۲ ساعت برطرف خواهد شد. اگر در حین سونوگرافی یا بیوپسی بافت پروستات تحریک شود، عفونت خفیفی در مجاری ادراری یا پروستات ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از این مورد، پزشک معمولا آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه تجویز می‌کند.

هزینه سونوگرافی ترانس رکتال چقدر است؟

هزینه انجام سونوگرافی ترانس‌رکتال (TRUS) متفاوت است و بسته به عوامل مختلفی مانند نوع مرکز، تکنولوژی دستگاه انجام یا عدم انجام بیوپسی، منطقه جغرافیایی و نوع بیمه بستگی دارد. به همین دلیل برای اطلاع دقیق از هزینه سونوگرافی ترانس رکتال می‌توانید با مرکز جام جم نوین قدس تماس بگیرید و تا با اطلاعات لازمی که کارشناسان ما از شما باید دریافت کنند مقدار دقیق هزینه انجام سونوگرافی ترانس رکتال را در اختیار شما قرار دهند.

کلام پایانی

سونوگرافی ترانس‌رکتال یک روش ایمن و دقیق برای بررسی سلامت پروستات و تشخیص به‌موقع بیماری‌های مرتبط است. انجام این سونوگرافی می‌تواند با شناسایی زودهنگام بزرگی پروستات، التهاب، تومور یا مشکلات ناباروری را تشخیص دهد تا پزشک بتواند درمان مناسبی برای آن پیدا کند. برای اینکه بتوانید نتایج دقیق و تجربه‌ای راحت و مطمئن از سونوگرافی ترنس رکتال به دست آورید باید مرکز تصویربرداری تخصصی مراجعه کنید. در مرکز تصویربرداری جام جم نوین قدس با بهره‌گیری از جدیدترین تجهیزات سونوگرافی دیجیتال و کادر متخصص و باتجربه شما می‌توانید بهترین خدمات را در محیطی آرام و حرفه‌ای دریافت کنید. اگر به دنبال تشخیص سریع و دقیق مشکلات پروستات هستید، جام جم نوین قدس بهترین انتخاب برای شما می‌تواند باشد. 

سوالات متداول